ILLORSUUP PILERSINNEQARNERA
Ilulissat nunatta kitaani Qeqertarsuup tunuaniippoq – qaasuitsullu killeqarfianit 250 km-itut avannarpasinnerusumiilluni. Kangia pinngortitap ilagivaa immikkuullarissoq assissaqanngitsorlu. Takuniaasut maani sermit iigartartut nunarsuarmi aniatitsinerpaartaasa ilaat qanillillugu namminneq qimerloorsinnaavaat, silallu pissusaata allanngoriartornerata kinguneri misigisinnaallugit. Pinngortitami tamaani immikkuullarissumi, UNESCOmi nunarsuarmi kingornussassatut 2004-mi ilanngunneqartumi, Ilulissani Kangiata Illorsuassaa 2019-imi suliarineqarluni aallartinneqartoq. Illorsuup matui takuniaasunut siullernut juulimi 2021-mi ammarneqarput.
Illorsuup iluani takuniaasut saqqummersitarsuami ”Sermeq pillugu oqaluttuami” piffissani piusimasuni angalaarsinnaapput. Saqqummersitaliaq nersorniarneqarsimasunit JAC studiosimeersunit pilersitaavoq. Tassani puttaat akulloqquallugillulusooq, itsarnisarsiuut nassaavinit filmiaqqanillu igalaaminerni nilaminertut ilusilersukkani saqqumersitami angalaartoqarsinnaavoq.
REALDANIAMIT VIDEO: Ilulissani Kangiata Illorsua pilersinneqarnera imm. 1
REALDANIAMIT VIDEO: Ilulissani Kangiata Illorsua pilersinneqarnera imm. 2
REALDANIAMIT VIDEO: Ilulissani Kangiata Illorsua pilersinneqarnera imm. 3
ILLORSUAQ
Kangiata Illorsua illussanik titartaasartumit Dorte Mandrupimit titartarneqarsivoq, 2019-imilu sananeqarnera aallartinneqarluni. Illorsuup angissusaa 1.500 kvadratmeterigajaavoq, taakkunanit 900 kvadratmeterit kiassagaallutik 400 kvadratmeterilu saqqummersitsiviullutik. Illorsuup immikkortuisa ilai qeqertaaqqatut puttasutut ilusilersukkat saqummmersitsivittallit sermimit qillerilluni qaqitanit takutitsiviusut akulloqquaneqarsinnaapput. Illorsuaq filmertarfeqarpoq, café pisiniarfillu.
Illorsuaq sisammik, qisummik igalaaminermillu sanaajusoq, 52-inik sisammik sanaanik najummisoqarpoq. Najummisut tamarmik immikkuullarissunik geometriskiusunik ilusilersugaapput, ataatsimoorlutillu illup ilusaa qissallatanngortippaat. Natit, qilaat, aneerasaartarfiit kiisalu illorsuup iluata ilaa qisummit pissusissamisoortumik kialaassutsimik misinnartitsisunik qallersugaapput. Qisuttai orpimmit manngertumeersuunerupput, ninngusuujullutik issittumi aserujaannerusuullutik.
Illorsuaq issittummiimmat kissassernissaa pingaarnertut isumaliutaasimavoq. Illorsuaq oqorsarluagaavoq kiassarneralu Ilulissat erngup nukissiorfeqarfianeermat nukimmik mingutsitsinngitsumik CO2-millu aniatitsisinngitsumik atuisuuvoq.
LOUISIANA CHANNEL: Dorthe Mandrupi Kangiata Illorsua pillugu oqaluttuarpoq
REALDANIAMIT VIDEO: Ilulissani Kangiata Illorsua – Nivaqqaarneq
SAQQUMMERSITAQ
Ilisimatusarnermi nalunaarsuineq, allattuineq, avatangiitsinnilu paasinnianeq pisarput. Eqqumiitsuliornermi sukuiaaneq, nassuiaaneq, tupigusutsitsinerlu pisarlutik. Kangiata Illorsuani nipit, assilissat malugisaatillu allat atorlugit eqqumiitsuliornerup ilisimatusarnerlu imminnut naapitsinnerisigut sermersuaq pillugu paasinnittaaserput unamillerneqarpoq, annertussussaatigut nunarsuarmullu, tamatta inuuffigisatsinnut, qanoq sunniuteqarneratigut. Saqqummersitap ataavartup, JAC studiosimit pilersinneqartup, saniatigut aamma eqqumiitsuliat ”Sermeqarfimmi aalassannerit aqqanillit” Louise Foomit aamma ”Nunatsinni sermersuup iluani” Anna Domnickimit suliarineqarsimasut misigineqarsinnaapput.
Ukiuni tuusintilippassuarni inuit Qeqertarsuup Tunuani isseqisumi kaperlattartumilu iluarusullutik inuusimapput. Inuit inooriaasiat sermip, sikup pinngortitallu qanittumut sunniivigeqatigiinnerisigut avatangiisinut peqqarniissinnaasunut naleqqussagaavoq. Inuit piniarnermut, aalisarnermut, atisaliornermut angalaarnermullu teknologii ineriartortissimasaat, inuit pinngortitallu imminnut ataqatigiittuaannarsimanerannut ataqatigiittuaannarnissaannullu ersarissumik assersuutaavoq.
Saqqummersitsivimmi qillerilluni sermiviit qaqitat pingaarnertut takutinneqarput, ullutsinnit ukiullu 124.000 Kr.in. sioqq. kingumut silap pissusaata qanoq issimaneranik paasissutissartallit. Sermersuaq apummit; ukiut tamaasa nittaallat nakkaanerinit ikiariinngortartut qaleriiartut naqitsineranit, pinngorsimavoq Aputip silaannartai, ikiariinni tamani pullartaaranngorlutik qerrussaasartut, kingunissamut toqqorneqartarput. Ullumikkut sermimit qillerilluni qaqitat atuakkatullusooq atuarneqarsinnaapput. Pisimasut annertuut, soorlu qaqqat innermik anitsineri imaluunniit ullorissat anai qanga oqaluttuatoqqannut ilaasimagaluartut ullumili puigorneqarsimasut, sermersuup iluani takussutissartaqarput. Atugartuut peruttulernerisa piujunnaarnerisalu sunniutai takusinnaavagut aammalu silap pissusaata allanngoriartornera ullumi inuunitsinnut sunniiisoq paasilluarsinnaanerulerparput. Inuk puigoraangat, sermeq eqqaamassooq.
Taamaasilluni sermeq pillugu oqaluttuaq Qeqertarsuup Tunuani inuuneq pillugu oqaluttuaavoq. Sermersuup paasiuminaatsumik oqimaassuseqarneranit oqaluttuaavoq, ukiunik tuusintilippassuarni qaarsumit naqisimasaminik seqqutsereriarluni pinngitsuugassaanngitsumillu imaanut ajattuineranik aamma oqaluttuaavoq. Sermip qaarsup seqummakui imaanut iperaraangamigit inuussutissanik pilersitsisarpoq, taamaasillunilu imaani inuunermik uummarissaasuulluni. Siku aamma inunnut uumasunullu inuunermik tunisisuuvoq, taakkumi piniarnissamut aalisarnissamullu pisariaqartippaat. Tassami sermeq sikulu pinngortitami inuunermut inuilu inuunerannut tunngaviuvoq.
PISUTTUARFISSAT
PISUTTUARFIK WORLD HERRITAGE TRAIL↓
PISUTTUARFIK: Kangiata Illorsuaniit – Sermermiunut (qisummit aqqusiaq)
Qisummit aqqusiaq kangianut aqqutaavoq ajornannginnerpaaq sukkanerpaarlu, taamaattumik takornarianit Iluliarmiunillu nuannarineqaqaaq.
TAKISSUSAA: 1,3 km
PISUTTUARNERUP SIVISUSSUSAA: Akunnerit 0,5 siumut utimullu
SAPERNASSUSAA: ●○○○
PISUFFISSAQ: Aqqutaa tamaat pisuinnarnut aqquteqarpoq. Pittorluttunut, kørestolertunut aneerussivertunullu atoruminarpoq.
PISUTTUARFIK AAPPALAARTOQ ↓
PISUTTUARFIK: Ilulissat Kangiata Illorsuaniit – Seqinniarfimmut
Kangianiit kangianulluunniit aqqut qaninneq Seqinniartarfiup tungaanoortoq, tassanngaaniit kangianut isikkiveqarpoq.
TAKISSUSAA: 1 km siumut utimullu
PISUTTUARNERUP SIVISUSSUSAA: Akunnerit 0,5 siumut utimullu
SAPERNASSUSAA: ●●○○
PISUFFISSAQ: Pisuffissaq ajornanngitsuuvoq annikitsumillu qummukajaaqarluni.
PISUTTUARFIK SUNGAARTOQ↓
PISUTTUARFIK: Nukissiorfimmiit – Kangiata Illorsuanut
Pisuttuarfik alianaatsoq, tassani iluliarsuit ikkannermut ikkarlissimasut qanillineqarsinnaapput.
TAKISSUSAA: 2,7 km
PISUTTUARNERUP SIVISUSSUSAA: Akunnerit 1,5 – 2
SAPERNASSUSAA: ●●●○
PISUFFISSAQ: Nunap ilaa pisuffigiuminarpoq qummukajaaqalaarlunilu.
PISUTTUARFIK TUNGUJORTOQ↓
PISUTTUARFIK: Ujaqqerivik – Sermermiut – Kangiata Illorsua
Pisuttuarfik alianaatsoq allanngorartorlu, kangia assigiingitsuniit takuneqarsinnaavoq.
TAKISSUSAA: 6,9 km
PISUTTUARNERUP SIVISUSSUSAA: Akunnerit 4 – 5
SAPERNASSUSAA: ●●●●
PISUFFISSAQ: Maniilakuluppoq qummukajaaqaangaatsiarlunilu.
