KANGIATA ILLORSUA

QUPPERNERMIT QUPPERNERMUT ILITSERSUUT – BOOK CREATORIMUT ATUAGAQ “PINIARTUTUT INUUNEQ”

Kangiata Illorsuata atuartunut ilisaritinnerani assit sisamat atorneqarput, tassa aasaanerani ukiuuneranilu assilisat, illorsuup saarngi kiisalu Kangiata sermiata saava.

Quppernermi 6-7-mi atugassiaq ataaseq kiisalu isiginnaagassiat pingasut Kangiata Illorsuata pileqqaarneranik takutitsisut takuneqarsinnaapput.

Klassimi oqaloqatigiissutigisinnaavasi:

• Kangiata Illorsua sunaanersoq.
• Kangiata Illorsuani suliffeqarfittut suna siunertarineqarnersoq.
• Kangiata Illorsuata eqqaa qanoq isikkoqarnersoq.
• Najukkassinni Kalaallit Nunaanilu aasap ukiullu assigiinngissusaat.

Atuartut podcastimi suliaminnik aallartitsinnatik Kalaallit Nunaat pillugu suut ilisimareernerlugit paasisariaqarpaat. Uani podcastimi Kalaallit Nunaanni piniartutut inuuneq ukkatarineqapoq, kisianni immaqa podcastit allat ilaannik suliaqarsimavusi imaaluunniit suliaq aallartitsinnagu atorneqarsinnaasunik allatigut ilisimasanik pissarsiffigisimasassinnik. 

Qupperneq 8-mi Google Maps-inut linkeqarpoq. Tassani nunap assingani Kangiata Illorsua atuartut nammineq misilillugu nassaariniarsinnaavaat.

Aamma illit misileraallutit podcastimi sumiiffinnik ujaasitissinnaavatit, taamaalillutik sumiiffissiniassammatigit. Sumiiffiit tassaapput:

• Ilulissat
• Sermeq Kujalleq
• Kangia

Aammattaaq quppernermi 8-mi apeqqutit sisamat atuartunut aqqutissiusinnaasut allassimapput. Aajuku suli allat apeqqutissat:

• Sermersuaq pillugu sunik ilisimasaqarpit?
• Kalaallit Nunaanni oqaatsit suut atorneqarpat?
• Kalaallit Nunaanni ilinniartitaaneq pillugu sunik ilisimasaqarpit? 
• Ilaqutariit piniartut imaluunniit aalisartut suna ilisarnaatigaat?

Qupperneq 9 atuartut akissutaannut atorneqassaaq. Atuartut akissutitik qanoq ilusilersussanerlugit namminneq aalajangissavaat. Book Creatorimi periarfissat aakua:

• assassorlutik ilisserummik/titartakkamik sanasinnaapput ikkullugulu.
• Kalaallit Nunaat pillugu Book Creatorimi assinik ujarlersinnaapput ikkullugillu.
  Tamatuma kingorna nammineq ilisimasat aallaavigalugit assit allagartalersorneqarsinnaapput.
• ilisimasat oqaluttuaralugit tusarnaagassiamik immiussisinnaapput
• imaluunniit qulaani siunnersuutit assigiinngitsut akulerullugit.

Qupperneq 10-11-mi Kalaallit Nunaata nunap assinga arfinilinnik aappaluttunik nalunaaqutsersorneqarsimasoq ikkunneqarsimavoq. Atuartut nalunaaqutsersuutit Kalaallit Nunaanni illoqarfiit imaluunniit nunaqarfiit sumiiffiinut ilisimasaminnut ikkussussavaat. Nalunaaqutsersorneqartut saneraani allattuiffissani illoqarfiup imaluunniit nunaqarfiup aqqa allassinnaavaat.

Tusarnaagassiamik immiussineq, assinik atugassiamillu ikkussuineq. ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Atuartut maannakkut podcasti Piniartutut inuuneq tusarnaassaavaat. Quppernermi 12-mi atuagassiami naatsunnguami podcasti kiisalu atuartut suliamut tunngasumik tusarnaarnermi qanoq sulinissaannut ilitsersuut naatsunnguaq ilisaritinneqarpoq. Podcasti quppernermi 13-mi assiliaq toorlugu aallartissaavaat.

Atuartut marlukkaarlutik imaluunniit eqimattannguakkuutaarlutik tusarnaarnissaat innersuutigineqarpoq. Atuartut quppernermi 14-15-mi tusarnaakkaminnut atatillugu suliassaminnik aallartitsinnagit minutsit arlallit atorlugit tusarnaarsimasartik pillugu oqaloqatigiissinnaapput.

Qupperneq 14-15-mi atuartut podcastimi tusarnaakkatit tunngavigalugit imaqarniliussapput. Periutsit assigiinngitsut toqqarlugit suliarisinnaavaat; ataatsimik arlalinnilluunniit toqqaasinnaapput.

• atuagassialiorlutik allassinnaapput
• tusarnaagassiamik immiussisinnaapput
• ilisserummik/titartakkamik sanasinnaapput
• allarluinnarmik imaqarniliornermut eqqaamassutissiornermullu atatillugu sulinermi sungiusimasaminnik.

Tusarnaagassiamik immiussineq, assinik ikkussuineq atugassiamillu ikkussuineq. ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Maannakkut klassissinni ataatsimoorlusi inaarutaasumik eqikkaallusi naggasiissaasi, tassanilu quppernerni 14-mi 15-milu atuartut suliaat eqqartussavasi. 

Ataatsimoorlunilu inaarutaasumik eqikkaalluni nalilineq atuartut namminneq paasissutissaasiviliornissaannut piareersaataassaaq, taamaalillutik podcastimik suliaqarnerminni uterfigisinnaaniassammassuk. 

Qupperneq 16-17-mi oqaatsit pingaarnerit taaguutillu eqqartorsimasasi qanoq isumaqarnersut nassuiassavaat. Atugassiaq, tusarnaagassiaq, assiliaq, titartagaq imaluunnit taakkua akulerullugit atussanerlugu nammineq toqqaasinnaapput. Atuartut suliaat podcastimi suliap nanginnerani atorneqassapput.

Innersuutigaarput atuartut oqaatsinik pingaarnernik taaguutinilluunniit podcastimi tusarsimasaminnik siunnersuuteqarnissaannik qinnuigalugit aallartissasutit. Tamatuma kingorna oqaatsinik pingaarnernik taaguutinillu makuninga, podcastimi qitiusuni suliallu nanginnerani pingaaruteqartunik, ilanngussissaatit.

• Ilaqutariit piniartukkormiut/ilaqutariit aalisartukkormiut – podcastimi Mikkili, aalisartumit ernertut 1940-mi inunngorsimasoq, eqqartorneqarpoq. Taamanikkut inunnguutsimiilli atukkat saniatigut allanik sinnattortoqarneq ajorpoq, tamannalu naammaginartutut isigineqartarpoq.

Illit angajoqqaattut suliaqassallutit paasigaluarukku naammaginartissagaluarpiuk?

• • Sermip ningimarna – isumaqarpoq “sermeq ingerlaartoq”. Sermerlu ingerlaartoq tassaavoq sermeq annertooq ingerlaartoq. Aputip nutaap oqimaassusaa sermersuup qaavani naammatsikkaangat naqitsinerup sermip ataatungaa sinerissap tungaanut siammartittarpaa. Sermeq siammariartortoq sermip ningimarnanik taaneqartarpoq.

Kangiani inuuneq sermip ningimarnanit qanoq sunnerneqartarpa?

• Nikinneq iigarnerlu – sermip ningimarnata saavani sikut aakajaat nunarsuup nutsuinerata kinguneranik imaanut nakkaraangata iigarnermik taaneqartarpoq. Oqartoqarsinnaavoq sermip ningimarna ilulissanik sikuminernillu ”ernisoq”. Iigarnersuit, tassa sermip ningimarnata saava annertoorujussuanngorluni kaangartiteraangat, aasaanerani qaqutiguinnaq pisarput, kisianni sermip sinaani sikuminerit katagartuaannarput ukiorlu kaajallallugu takuneqarsinnnaallutik. Sermip ningimarna ingerlaaleraangat Mikkilip aalisartullu allat tamanna nikinnermik taasarpaat. Nikinnera ulloq siulleq nalunaaqutseeriarluni ullullu tulliani uteqqilluni siku allornernik qanoq amerlatigisunik nikissimanersoq naatsorsorneqartarpoq.

Sooq nikinnerup malittareqqissaarnissaa pingaaruteqarsimava?

Nunarsuup sinnera qanoq isikkoqassagaluarpa Sermersuaq tamarmi aakkaluarpat?

Sermersuaq aakkaluarpat immap qatsissusaanut qanoq kinguneqassava?

• Qaammat imissisoq – Qaammatip killiffiisa ilagaat. Qaammat assigiinngitsunik sisamanik killiffeqarpoq: imissinera, qaammanninnera, illuninnera aamma illuernera. Qaammatip killisimaffia Qaammatip ilaa qanoq annertutigisoq Seqinermit qinnqorneqarsimasoq tunngavigalugu aalajangerneqartarpoq. Qaammat imissigaangat Qaammat tamarmi Seqinermit qinnqorneqarsimasarpoq.

Qanoq innikkut qaammat ilinnut kusanarnerpaasarpa, aamma sooq?

Tusarnaagassasiamik immiussineq, assinik atuagassiamillu ikkussuineq; ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Podcastimi Mikkili oqaluttuarpoq sikumi suligaangamik qaammatip imissinera nikinnermik sunniisartoq. Atuartut maannaakkut Qaammatip killiffiinik, kiisalu Nunarsuup imartaanik sunniisarneranik suliaqassapput.

Qupperneq 18-19-mi suliassamut nassuiaat takuneqarsinnaavoq. Atuartut 5.b-usuusartunut naatsorsuussamik allallutik atugassialiussapput, tassanilu maku nassuiassavaat:

• • Qaammat sunaana, killiffiilu qanoq isikkoqarpat?
  • Nunarsuup imartaanut Kalaallit Nunaannilu immikkorluinnaq sikumut killiffii qanoq sunniuteqartarpat?

Quppernermi 20-23-mi Qaammat pillugu atuagassiat ilisserutillu takuneqarsinnaapput. Taakku atuartut suliassartik aallartitsinnagu atuassavaat.

Quppernermi 19-mi ”pappiaraq” ataaseq ikkunneqarsimavoq: tassani atuagassiaq atuartunut 5.b.-nut allassavaat. Tassunga atatillugu eqqarsaatigisariaqarpoq sammisaq 5. klassinit paasineqarsinnaanissaa pingaaruteqarmat. Atuagassiartik pisariaqartitsineq naapertorlugu assimik ilisserummilluunniit ataatsimik ikkussivigisinnaavaat.

Periarfissaqarussi 5. klassit arlaat pulaarsinnaavarsi allatassinnillu atuffallugit. Aamma atuartut allatartik atuaqatiminnut saqqummiussinnaavaat. Atuartut arlaat 5. klassimi atuartunik qatannguteqarunik, angerlarsimaffimminni akissutiminnik atuffassinnaavaat qisuariaataallu tusarliullugit.

Assinik allatallu oqaasertaanik ikkussuineq: ilitsersuut 2 aamma 3 uani takuk.

Mikkili oqaluttuarpoq ilaqutariinni piniartuni imaluunniit ilaqutariinni aalisartuni qimmeq qimuttoq pingaarnerpaajusoq. Atuartut maannakkut qimmeq qimuttoq nukissanillu pisariaqartitai sammisaavaat. 

Qupperneq 24-25-mi aallaqqaasiutitut nassuiaat atuartut atuagassaat takuneqarsinnaavoq. Tamatuma kingorna quppernermi 24-mi atuagaq ”Qimmeq” tuussavaat quppernerillu 40-43-ut atuarlugit. Linki atorsinnaanngippat quppernermi 24-mi assip sinaata naqqata teqeqquani talerperlermi PDF-fili takuneqarsinnaavoq. Quppernermi 25-mi pullartat pingasut apeqqutitallit takuneqarsinnaapput, taakkulu apeqqutit ataasiakkaarlugit tusarnaagassianngorlugit atuartut akissavaat.

Quppernermi 26-mi atuagassiaq naatsunnguaq atuartut atuagassaat kiisalu qimmit Ilulissani qasuersaartut assingat takuneqarsinnaavoq. Quppernermi 27-mi qimminut nerukkaatissatut siunnersuutit sisamat qanolu annertutigissumik nukissamik akoqassusaannik katitigaaneranillu paasissutissartallit takuneqarsinnaapput. Taakku quppernermi 28-29-mi qimmimut ataatsimut nerukkaatissat katiterneranni atuartut atussavaat.

Quppernermi 28-29-mi quppernermi paasissutissat tunngavigalugit nerukkaatissat assigiinngitsut gramminngorlugit qimmimit pisariaqartinneqarnersut atuartut allattussavaat.

Quppernermi 24-mi “Qimmeq” pillugu atuakkami atuarsimasaminni nukissat katitigaanerat eqqarsaatiginissaa eqqaamassavaat.

Atuartut quppernerit suliaralugit naammassippata klassissinni akissutaasinnasut pillugit ataatsimoorlusi inaarutaasumik eqikkaassaasi eqqartuillusilu.

Tusarnaagassiamik immiussineq atuagassiamillu ikkussineq: ilitsersuut 1 aamma 3 uani takuk.

Podcastimi Mikkilip ilaqutariinni piniartukkormiuni inuunera namminerlu qatanngutinilu allamik sinnaattunngisaannarnerat tusarparput.

Atuartut maannakkut takorluussavaat anaanamik, ataatamik imaluunniit ilaqutamik ilaasa atorfiata saniatigut atorfimmik allamik toqqaanissaminnik periarfissaqaratik.

Quppernermi 31-mi atorfik suussaagaluarnersoq, allanillu periarfissaqarnani qanoq misigisimanarnersoq allaaserissavaat. Quppernermi 30-mi atuartut allatamik oqaasertaanut assimik naleqquttumik ikkussiffissaqarpoq.

Atuartut eqimattannguakkuutaarlutik isumaliuutitik saqqummiutissavaat.

Assinik allatallu oqaasertaanik ikkussuineq: ilitsersuut 2 aamma 3 uani takuk.

Atuartut isiginnaagassiorlutik isiginnaartitsissummik sanassapput: tassanilu sammineqassaaq qanga ullumikkullu aalisarneq pillugu Mikkilip meeraasalu akornanni oqaloqatigiinneq. Mikkilip aalisarnermik nikittarnermillu ilisimasani meeqqaminut ingerlateqqikkusukkaluarpai. Kisianni meeqqat angallatit nutaaliat atortullu nutaaliat atornissaat orniginartinneruaat.

Atuartut eqimattanut sisamanik tallimanilluunniit inuttalerlugit agguassavatit.

Quppernermi 32-mi atuartunut aallaqaasiutitut aallaatigisaq suliassamullu nassuiaat takuneqarsinnaavoq. Qupperneq 32-mi tusarnaagassiartik sinissamut ikkussinnaavaat.

Aajuku Kalaallit Nunaanni aalisarneq pillugu annertunerusumik paasissutissanut linkit: royalgreenland.com aamma visitgreenland.com. 

Atuartut isiginnaagassiap qanoq ilusilersornissaa najoqqutallu qanoq isikkoqarnissaa namminneq aalajangissavaat; kiisalu Mikkilip ileqqutoqqanik ingerlaterteqqinnera iluatsinnersoq nammineq nalilersussavaat.

Atuartut isiginnaagassiatik klassimiminni saqqummiutissavaat.

Isiginnaagassiamik: ilitsersuut 5 uani takuk.

Naliliinerup nersualaarinninnermik sinaakkuteqarnissaa isumannaartariaqarpoq. Atuartut isummernissaminnut tapersersorneqartariaqarput: suna pitsaasumik suliarineqarsimava – sunalu pitsaanerusumik suliarineqarsinnaava. 

Uani annertunerusumik isumassarsiorsinnaavutit: Austin’s Butterfly.

Atuartut pingitsooratit sulianik nutaanik sananissaat siunertarineqanngilaq, akerlianilli atuartunit nersualaarinninnerup siunertaata paasineqarnissaa isumaliuutigineqarnissaalu anguniarneqarpoq. 

Atuartut atuaqatimit nersualaarinninnerisa atorluarnissaat kissaatigigukku, atuartut suliaminnik ingerlatitseqqinnissaannik periarfississinnaavatit. Taamaalillutik imminnut nersualaarinninnerit iluaqutigisinnaavaat suliatillu allanngortillugit.

Kangiata Illorsuanit podcastinik allanik suliaqarusukkuit, taava atuartut Book Creatorimi atuagaat toqqornissaa isumatusaarnerussaaq, taamaalilluni tamatuminnga sammisaqarneq atoqqissinnaaniassammat.

Podcasti Piniartutut inuuneq Ilulissani Kangiata Illorsuanit suliarineqarsimavoq.

Qimmeq pillugu suliniut  Ilisimatusarfimmit aamma Københavns Universitetimit inerisarneqarsimavoq.

Meeqqanut atuartitsinermi atuakkiaq Qimmeq – kalaallit qimmiat qimuttoq – den grønlandske slædehund Anne Katrine Gjerløffimit inerisarneqarsimavoq. Ilisimatusarfik aamma Statens Naturhistoriske Museum.

Podcastimut ilinniartitsinermi ilinniusiaq Lotte Brinkmannimit aamma Daniella Maria Manuelimit, Anholtip Læringsværkstedimi inerisarneqarsimavoq.

Ilinniartitsinermi ilinniusiaq Piniartutut inuuneq Creative Commonsip ataani CC:BY tunngavigalugu atorneqarsinnaanera saqqummersinneqarsimavoq.

Ilinniartitsinermi ilinniusiap oqaasertai, suliassartai assitaalu siammarterneqarsinnaapput, assilineqarsinnaapput suliarineqarsinnaallutillu, taamaallaallu suminngaanernera imatut issuarneqarnissaa ‘Piniartutut inuuneq by Isfjordscenteret Ilulissat’ kissaatigaarput.