KANGIATA ILLORSUA

QUPPERNERMIIT QUPPERNERMUT ILITSERSUUT – ATUAKKAMUT BOOK CREATORIMUT “QIMMILIVIK”

Atuartut Kangiata Illorsuata assingi marluk takussavaat, aasakkut ukiukkullu.

Klassemi oqaluuserisinnaavarsi:

• Kangiata Illorsua suunersoq.
• Kangiata Illorsuata eqqaa qanoq isikkoqarpa. 
• Aasap ukiullu assigiinngissusaat.
• Najugassinni aasap ukiullu qanoq assigiinngitsigippat.

Atuartut nunap assinga Kalaallit Nunaat takussavaat. Ilulissat sumiinnersoq tikkuuteqarpoq.

Klassemi oqaluuserisinnaavarsi:

• Nunap assingani suna takuisiuk. 
• Ilulissani inuit qassit najugaqarpat.
• Kalaallit Nunaat aamma Ilulissat pillugit suna aamma nalunngilisiuk.
• Nunap assingani sumiiffiit allat nalunngilisigiit.

Atuartut nunarsuup assingata ilaa takussavaat.

Atuartut tikkuut atorlugu sumi najugaqarnerlutik takutissavaat. 

Tikkuut karsimi qaqortumiippoq nunallu assingatigoortillugu.

Klassemi oqaluuserisinnaavarsi:

• Illoqarfissi nunaqarfissiluunniit sumiinnersoq.
• Illoqarfimmi najugassinni inuit qassit najugaqarpat.
• Nunap assingani sumiiffiit allat nalunngilisigiit.

Taava maanna atuartut podcasti Qimmilivik tusarnaassuaat. Podcasti qupperneq 12-imi asseq toorlugu nassaarissavarsi. Atuartut marlukkaarlutik eqimattaarakkaarlutilluunniit tusarnaarnissaat innersuussutigineqarpoq.

Atuartut tusarnaaqatitik ilagalugit tusarnaakkatitik pillugit minutsialunnguit oqaluuseritikkit.

Qupperneq 13-imi atuartut immiussaaqqanik sanassapput, podcasti pillugu oqaluttuarlutik.

Quppernermi assilissat eqqaamanissaannut ikiuutaasinnaapput.

Book creator webimi imannak nipimik immiussisarput:

1. + tooruk
2. add sound toqqaruk
3. toortagaq aappalaartoq tooruk
4. Immiussineq naammassippat toortagaq aappalartoq tooqqiguk 
5. yes tooruk

Book Creatorip appiani imannak nipinik immiussisoqartarpoq: 

1. + tooruk
2. optag toqqaruk
3. start optagelse tooruk
4. Immiussineq naammassippat stop optagelse tooruk 
5. brug optagelse tooruk

Maanna immiussaq nipit ilisarnaataanik ilisisarnaateqalerpoq. Ilisarnaat kissaatigisamut ilineqarsinnaavoq. Immiussaq tusarnaaqattaarneqarsinnaavoq. 

Klassit katersuunnerat

Qupperneq 12-13 suliaralugu naammassippat, klassi ataatsimoorluni oqaloqatigiinissaa innersuussutigineqarpoq.

Allattarfissuarmi oqaluutiutigalusi allannissarsi ilaatigullu isummap imarisai oqaatsillu paasinnissutissat allannissaat innersuussutigaarput.

Klassemi oqaluuserisinnaavarsi:

• Atuartut podcastimut tusarnaarnerminni suna tupaallaatigivaat.
• Podcastimi isummat imarisai oqaatsillu paasinnissutissat tusaavaat.

Uani ataani oqaloqatigiinnermut isumassasiorsinaavutit.

Isummat imarisaat aama oqaatsit paasinnissutissat

• Kulturi

Kulturi naleqartitanik ataatsimoorussanik, ileqqunik, ilitsoqqussanik, ilisimasanik isummanillu imaqarpoq, taamaasillunilu inuiaqatitgiit inuilluunniit ataasiakkaat oqaluttuarisaanermi sumiiffimmilu takutittarlugu.

• Piniartuunermi aalisiartuunermilu kulturi

Kalallit Nunaat Thulemut nunasiartortut siullilli ukiut 4-5000 matumasiorna pimmatali, pinngortitami pisuussutsit aalisakkat, timmissat nunami imarmilu miluumasut pinngitsoorneqarsinnaanngillat. Piniarneq ingasammik aalisarneq suli inuunermut, kalaallinut kalallinulllu inuaqatigiinnut, suli tunnqaviuvoq pingaarutilik. Taakku piumasaqaatit taaneqartut nammineq kulturerisamik ineriartortitsinermik kinguneqarput, ilitsoqqussank tunngaveqarlutik.

Kalaallit kulturiat pillugu suna nalunngilisiuk?

Kulturit allat suut nalunngilisigit?

• Inuunermut qitiusoq – inuiaqatigiinni / pisanik inunnillu angallassinermi

“Inuiaqatigiinni qimmeq inuunermut qitiuvoq, kinguaariippassuarnilu pisat kalillugit nunaqarfimmut angerlaattarsimavaat, inuillu nunaqarfiit akornanni nunallu assigiinngitsut akornanni angallattarsimallugit.”, podcastimi taama nipeqarpoq. Qimmit suli pingaaruteqaraluartut, minnerunngitsumik takornariaqarnermut sukkaniunnernullu nuannarineqarluartunut, snescooteri atungaaneruleraluttuinnarpoq.

Inuunermi qitiusoq suup ingerlanissaanut pingaarutilik. Qimmit pingaaruteqarput, pisat nunaqarfinnut illoqarfinnullu angelaannissaannut. Allatut pisinnaanngikkaagat.

Sooruna qimmit kulturimi uani sukaasut tunngaviusut? 

Qimmeqarani piniartuusoqarsinnaava aalisartuusoqarsinnaallunilu?

• Inuunermut qitiusoq – inuiaqatigiinni / pisanik inunnillu angallassinermi

“Inuiaqatigiinni qimmeq inuunermut qitiuvoq, kinguaariippassuarnilu pisat kalillugit nunaqarfimmut angerlaattarsimavaat, inuillu nunaqarfiit akornanni nunallu assigiinngitsut akornanni angallattarsimallugit.”, podcastimi taama nipeqarpoq. Qimmit suli pingaaruteqaraluartut, minnerunngitsumik takornariaqarnermut sukkaniunnernullu nuannarineqarluartunut, snescooteri atungaaneruleraluttuinnarpoq.

Inuunermi qitiusoq suup ingerlanissaanut pingaarutilik. Qimmit pingaaruteqarput, pisat nunaqarfinnut illoqarfinnullu angelaannissaannut. Allatut pisinnaanngikkaagat.

Inuunermut qitiuneq inuiaqatigiinnut qanoq isumaqarpa?

Illit ulluinnarni suna inuunerni qitiuva?

• Kaaviiaarneq – pisat kaaviiaarnerata sermip kaaviiarnera malittarpaat

Kaaviaarnerup ilisarnaatigaa, suulluunnit utikannera, uteqqinneqartarnera.

Ulloq unnuarlu ilisimaneqartumik aalajangersimasumillu ingerlaaseqarpoq. Ullumik unnuamillu agguagaavoq. Ukiup allanngorarnera takkuttarpoq ingerlaqqillunilu, aalajangersimasumik tulleriiaarluni. Sermeq kaaviiaarfeqarpoq. Sermip aalanera issimik kiassutsimillu sunnerneqartarpoq (Ukiup allanngorarnerata kaaviiaarnera), taassumalu piniagassat inuunissaat sunniuteqarfigisarlugit.

Ukiup allanngorarneri sisamat qanoq taaguuteqarpat? Suullu ilisarnaatigaat?

Erngup kaaviiarnera nalunngiliuk?

Sermip kaaviiaarnerata qimminik sulineq qanoq sunnertarpaa?

• Ileqqut – qimmit qimuttut, piniarneq aalisarnerlu

Qimmit qimuttut kalaallit ileqquinut immikkut ittunut atapput, aataa Nielsillu ernuttaminut ingerlateqqikkusuppai.

Qimmip sulilluni atortup ilaqutariillu qimmiata suna assigiinngissutigaa?

Ileqqut suuppat, ileqqut allat suut nalunngiligit? 

• Maqaasineq – Nielsi (aataa) Ilulissani najugaqarpoq Williamilu (ernutaasoq) Hjørringimi najugaqarpoq 

Aaataa Nielsi ernutani maqaasivaa, kiisalu misigisassarsiortarnitik piniariartarnitillu.

Williami aataanilu messengerikkut oqaluuttarput. Messengeri suusoq nalunngilisiuk? 

Maqaasisasi ungasissumiittut qanoq oqaloqatigisarpisigit?

Williamip qimmini maqaasivai, aataa Nielsip Williami maqaasivaa, qimmilli, sunamita maqaasivaat?

• Maanna atuartut namminneq allattaavimmi oqaatsit allattarfissuarmiittut malillugit allassapput.
• Atuartut aamma titartaasinnaapput quppernermullu ikkullugit.

Book Creator webimi:

1. + tooruk
2. Allatamik toqqaagit allallutillu imaluunniit allatassaq mikorfonimut immiuguk.
3. Assimik toqqaagit Googlemilu assinik ujarlerit.

Nammineq assiutitit aamma ikkussinnaavatit.

Book Creator app-imi:

1. + tooruk
2. Add text toqqaruk allatassarlu allallugu imaluunniit allataq mikrofonimut tastaturimiittumut immiuguk
3. Add Photo assilu kissaatigisaq ikkullugu.

Atuartut aamma titartaariarlutik quppernermut ikkussinnaavaat. Siuliani nassuiarneqarneratuut assit ikkutikkit.

Maanna atuartut Kalaallit Nunaanni nutaaliaasumi qimmeq qimuttoq pillugu filmissapput.

Statens Naturhistoriske Museumimi videoliani tallimaasuni inuit tallimat qanittumi malinnaaffigai, taakku tamarmik Kalaallit Nunaanni nutaaliaasumi qimmeq qimuttoq ulluinnaannut ilaavoq.

 hjemmesidenimi filmit tallimat nassaassaapput.

Atuakkami filmini tallimaasuni pingasut toqqarpagut. Videot kalaallisuujupput tuluttut allagartalersukkat.
Klaaseqatigiilluni videomik isiginnaarnissaq isumassarsiatsialaasinnaavoq, unitsillattaallugu oqaluuserisinnaagassiuk.

Videonut ilaapput videot pingasut pillugit allaatigisaq, kiisalu apeqqutit filmimi atuartut takusaat pillugit eqqarsaasersuutaasinnaasut.

Uani atuagaq Qimmeq, kalaallit qimmiat qimuttut pillugu atuarsinnaavarsi.

Quppernerni tulliuttuni atuakkap ilamininngua suliassatut toqqarsimavarput.

Sammisat ukuupput:

1. qimmip qimuttup aallaavia quppernerit 7, 8, 11 aamma 13
2. qimmip qimuttup inuunera qupperneq 16
3. qimmip qimuttup isumaa qupperneq 23

Vi anbefaler at I læser teksten sammen med klassen. Allataq atuaqatigiiullusi atuaqatigiinnissarsininnersuussutigaarput.

Piumagussi, atuakkami sammisanik amerlanernik nassaassarsiorsinnaavusi, taamaasillusi qimmeq qimuttoq paasisaqarfiginerullugu.  

Klassemi oqaluuserisinnaavasi:

• Sooq qimmeq qimuttoq nukittusariaqarpa qasujuittuullunilu.
• Sooruna qimmeq qimuttoq issittumiissinnaasoq.
• Sooruna qimmip issittumiittariaqartoq.
• Qimmip qimuttup angissusaa.
• Qimmit qimuttut ilaqutariillu qimmiisa assigiinngissusaat.
• Qimmip qimuttup isikkua.

Atuartunut allataq atuatiguk imaluunniit tusarnaatiguk.

Klassimi oqaluuserisinnaavarsi:

• Sooq Qeqertarsuup tunuani imaq sikussaarnersoq
• Williamip qimmiinut qimminullu allanut qimmilivimmiittunut siunissaq qanoq ippa

Atuartut atuakkami Qimmeq-mi qupperneq 16-ip tungaanut atuaqqillissuk imaluunniit tusarnaaqqillissuk.

Uani atuartut karsit tulluussarlugit nuuttajoorsinnaavaat.

.

• Maanna atuartut akissavaat Qimmit qimuttut suminngaanneerpat?

Atuartunut atuakkami qimmeq-mi quppernerit 7, 8, 11 aamma 13 atuarteqqissinnaavat imaluunniit tusarnaarteqqissinnaavat

Book Creator Webimi:

1. + tooruk
2. Allataq qoqqaruk allatarlu allaguk imaluunniit mikrofoni toorlugu immiuguk
3. Asseq toqqaruk Googlemilu assimik ujaasigit

Nammineq assiutitit aamma ikkussinnaavatit.

Book Creator app-imi:

1. + tooruk
2. Add text toqqaruk allatassarlu allaguk imaluunniit mikrofoni tastaturimiittoq toorlugu immiuguk
3. Add Photo asserlu kissaatigisaq ikkullugu

Atuartut aamma assinik titartaasinnaapput quppernernullu ikkullugit. Siuliani taaneqartutut assit ikkussukkit.

• Maanna atuartut akissavaat Qimmit qimuttut oqaluttuarisaanermi qanoq pingaaruteqartigippat? Aamma Qimmit qimuttut ullumikkut qanoq pingaaruteqartigippat?

 Atuartut Atuakkami Qimmeq-mi qupperneq 23-mi atuarteqqikkit imaluunniit tusarnaarteqqikkit.

Book Creator webimi:

1. + tooruk
2. Allataq toqqaruk imaluunniit allatassarlu allallugu imaluunniit allataq mikrofoni toorlugu immiuguk
3. Assimik toqqaagit Googlemilu assinik ujarlerit

Illit assiutitit aamma ikkussinnaavatit.

Book Creator app-imi:

1. + tooruk
2. Add text toqqaruk allatassarlu allaguk imaluunniit mikrofoni tastaturimiittoq toorlugu immiuguk
3. Add Photo asserlu kissaatigisaq ikkullugu

Atuartut aamma assinik titartaasinnaapput quppernernullu ikkullugit. Siuliani taaneqartutut assit ikkussukkit.

Maanna atuartut qimmeq qimuttoq pillugu ilisimasatik suliarissuaat.

Qimmip qimuttup inuiaannut kalaallinut qanoq pingaaruteqartiginersoq pillugu, apersuissapput imaluunniit nipilimmik oqaluttualiussapput. Tuluttuujusinnaavoq, qallunaatuujusinnaavoq kalaallisulluunniit.

Atuartut apersuiniarunik uani her. Kangiata Illorsua attavigisinnaavaat. Qimussertartumik apersorneqarsinnaasumik ujaasillutik ikiuussinnaapput. Imaluunniit atuartut namminneq assersuutigalugu qimussertartuusuusaarsinnaapput qimmiusuusaarlutilluunniit oqaluttartoq.

Aamma namminneq nipilimmik oqaluttualiorsinnaapput qimmip isaaniit imaluunniit inuup isaaniit, immaqaluunniit assersuutigalugu Williamip isaaniit. Suliarisaat qimmit nipaannik nipeqarsinnaavoq imaluunniit nipaannerup nipaanik nipeqarsinnaavoq.

Quppernerit arlallit Book Creator atuakkamut ilineqarnikuupput. Atuartut qupperneq ataaseq arlallilluunniit toqqarsinnaavaat, imaluunniit namminneq sanallutik.

Atuartut immiussissut, assit, allatat videoluunniit atorsinnaavaat.

Book Creator webimi imannak nipimik immiussisoqartarpoq:

1.  + tooruk
2. Add Sound toqqaruk
3. Toortagaq aappaluttoq tooruk
4. Immiussineq naammassippat toortagaq aappaluttoq tooqqiguk
5. Yes tooruk

Book Creator app-imi imannaq nipimik immiussisoqartarpoq:

1. Tryk på + tooruk
2. Optag toqqaruk
3. Start optagelse tooruk
4. Immiussineq naammassippat stop optagelse tooruk
5. brug optagelse tooruk

Immiussaq maanna nipip ilisarnaatinngorpoq, sumulluunniit ilineqarsinnaavoq, tusarnaartaqattaarneqarsinnaallunilu.

Ingerlanerup naggataarutaatut atuartut suliatik klassiminnut ingerlateqqissavaat. Atuartut attaveqatigiinnermut ingerlatitseqqinnermullu piginnaasaat uani immikkut isiginiarneqarput.

Podcasti Qimmilivik Kangiata Illorsuata Ilulissaniittup ineriartortitaraa.

Podcastimi Qimmilivimmi ilinniartitsinermi atortussat Lotte Brinkmannimit Anholtimeersumit ineriartortinneqarput Leg med IT siunnersuisoqatigalugu.

Atuartut atuagaat Book Creator suliniummit Nutaaliortameersuuvoq Kivitsisamiit. Qiortagassaq Rikke Falkenberg Kofoedimit aamma Daniella Manuelimit, Leg med IT-mit ineriartortinneqarpoq.

Ilinniartitsinermi atortussat Qimmilivik Creative Commons kreditering-licens CC:BY-mit saqqummersitaavoq.

Suliniut – Qimmeq Ilisimatusarfimmiit Københavns Universitetimiillu ineriartortinneqarpoq. Meeqqat atuagaat Qimmeq – kalaallit qimmiat qimuttoq – Anne Katrine Gjerløffimit, Ilisimatusarfimmit Statens Naturhistoriske Museumimiillu ineriartortinneqarpoq.

Atortussat allannertaat, suliassartaat assiliartaallu agguarneqarsinnaapput, saqqummerseqqinneqarsinnaapput suliareqqinneqarsinnaallutillu, taamaallaat suminngaanneernersut nalunaarutigalugit tassalu ‘Hundepladsen by Isfjordscenteret Ilulissat’.