ILLOQARFIK QALERALEQARFIK

 ILINNIARNERTUUNNGORNIARTUNUT

Qalerallit illoqarfiat podcastit katillugit qulingiluaasut Kangiata Illorsuanut Katrine Nylandimit suliarineqarsimasut ilagaat.

Book Creatorimi atuakkamut ilitsersuut

Qalerallit illoqarfiat tassaavoq atuartut atuagaat podcastimut assinganik ateqartumut tunngasoq.

Podcasti sivisussuseqarpoq 5:41.

Podcastip ingerlanera atuartut misissuineq, misileraaneq pilersitsinerlu eqqarsaatigalugit ilinniarnermut isiginnittaasiat pingaarnerutillugit aaqqissorneqarsimavoq.

Podcastimik sammisaqarneq pingasunik immikkoortortaqarpoq:

  • Podcastip tusarnaalinnginnerani suliaqarneq.
  • Podcastimik tusarnaarneq suliaqarnerlu.
  • Podcastimit sammisamik ilisimasanillu suliareqqiineq.

Podcasti atuartunut saqqummiutinnginnerani tusarnaaqqaarnissa isumatsialaavoq.

 

ILINNIUSIAQ PILLUGU

Atuartitsissutit akimorlugit – oqaluttuarisaaneq, uumassusilerineq upperisarsiornerlu.

  • Atuartut qaleralik pillugu kiisalu Ilulissanut eqqaanilu imaani kangerlunnilu nunaqarfinnut pingaaruteqarnera, qanga ullumikkullu, tunngaviusumik ilisimasaqalissapput.
  • Atuartut inuit ujaraannarnik sakkoqarallarnerup nalaani ullumikkullu Ilulissani pisoqarfippassuaqartumi inooriaaseq pillugu immikkut ilisimasaqalissapput.
  • Atuartut attaveqatigiissinnaassusertik suleqatigiissinnaassusertillu sungiusassavaat.

Atuartut eqimattannguakkuutaarlutik, marlukkaarlutik imaluunniit ataasiakkaarlutik sulinissaat innersuussutigaarput. Atuartunut ataasiakkaanut suna pitsaanerunersoq kiisalu piginnaasat sorliit ineriartortinneqassanersut naapertorlugu. Eqqumaffigisariaqarpoq ikinngutigilluarnerpaasaq tamatigut suleqatikkuminarnerpaaneq ajormat. Atuartut akornanni suleqatigiinneq tassarpiaavoq suleqatigiinnermik siunertalik katerisimaarnerinnaanngitsoq.

Book Creatorimi atuakkamut ilitsersuut

Qalerallit illoqarfiat tassaavoq atuartut atuagaat podcastimut assinganik ateqartumut tunngasoq.

Podcasti sivisussuseqarpoq 5:41.

Podcastip ingerlanera atuartut misissuineq, misileraaneq pilersitsinerlu eqqarsaatigalugit ilinniarnermut isiginnittaasiat pingaarnerutillugit aaqqissorneqarsimavoq.

Podcastimik sammisaqarneq pingasunik immikkoortortaqarpoq:

  • Podcastip tusarnaalinnginnerani suliaqarneq.
  • Podcastimik tusarnaarneq suliaqarnerlu.
  • Podcastimit sammisamik ilisimasanillu suliareqqiineq.

Podcasti atuartunut saqqummiutinnginnerani tusarnaaqqaarnissa isumatsialaavoq.

 

ILINNIUSIAQ PILLUGU

Atuartitsissutit akimorlugit – oqaluttuarisaaneq, uumassusilerineq upperisarsiornerlu.

  • Atuartut qaleralik pillugu kiisalu Ilulissanut eqqaanilu imaani kangerlunnilu nunaqarfinnut pingaaruteqarnera, qanga ullumikkullu, tunngaviusumik ilisimasaqalissapput.
  • Atuartut inuit ujaraannarnik sakkoqarallarnerup nalaani ullumikkullu Ilulissani pisoqarfippassuaqartumi inooriaaseq pillugu immikkut ilisimasaqalissapput.
  • Atuartut attaveqatigiissinnaassusertik suleqatigiissinnaassusertillu sungiusassavaat.

Atuartut eqimattannguakkuutaarlutik, marlukkaarlutik imaluunniit ataasiakkaarlutik sulinissaat innersuussutigaarput. Atuartunut ataasiakkaanut suna pitsaanerunersoq kiisalu piginnaasat sorliit ineriartortinneqassanersut naapertorlugu. Eqqumaffigisariaqarpoq ikinngutigilluarnerpaasaq tamatigut suleqatikkuminarnerpaaneq ajormat. Atuartut akornanni suleqatigiinneq tassarpiaavoq suleqatigiinnermik siunertalik katerisimaarnerinnaanngitsoq.

00:00
00:00

Illoqarfik qaleraleqarfik

QUPPERNERMIT QUPPERNERMUT ILITSERSUUT – BOOK CREATORIMI ATUAGAQ “ILLOQARFIK QALERALEQARFIK”

Kangiata Illorsuata atuartunut ilisaritinnerani assit sisamat atorneqarput, tassa aasaanerani ukiuuneranilu assilisat, illorsuup saarngi kiisalu Kangiata sermiata saava.

Quppernermi 6-7-mi atugassiaq ataaseq kiisalu isiginnaagassiat pingasut Kangiata Illorsuata pileqqaarneranik takutitsisut takuneqarsinnaapput.

Klassimi oqaloqatigiissutigisinnaavasi:

  • Kangiata Illorsua sunaanersoq.
  • Kangiata Illorsuani suliffeqarfittut suna siunertarineqarnersoq.
  • Kangiata Illorsuata eqqaa qanoq isikkoqarnersoq.
  • Najukkassinni Kalaallit Nunaanilu aasap ukiullu assigiinngissusaat.

Atuartut podcastimi suliaminnik aallartitsinnatik Kalaallit Nunaat pillugu suut ilisimareernerlugit paasisariaqarpaat. Uani podcastimi qaleralik Ilulissanullu pingaaruteqarnera ukkatarineqarpoq, kisianni immaqa podcastit allat ilaannik suliaqarsimavusi imaaluunniit suliaq aallartitsinnagu atorneqarsinnaasunik allatigut ilisimasanik pissarsisimavusi, 

Qupperneq 8-mi Google Maps-inut linkeqarpoq. Tassani nunap assingani Kangiata Illorsua atuartut nammineq misilillugu nassaariniarsinnaavaat.

Aamma misileraallutit podcastimi sumiiffinnik ujaasitissinnaavatit, taamaalillutik sumiiffissiniassammatigit. Sumiiffiit tassaapput:

  • Ilulissat
  • Sermeq Kujalleq
  • Kangia

Aammattaaq quppernermi 8-mi apeqqutit sisamat atuartunut aqqutissiusinnaasut allassimapput. Aajuku suli allat apeqqutissat:

  • Ukiuni qassini Kalaallit Nunaanni inoqarsimasoraasiuk?
  • Ajoqersuiartortitaq Poul Egede nalunngiliuk?
  • Sermersuaq pillugu sunik ilisimasaqarpit?
  • Kalaallit Nunaanni oqaatsit suut atorneqarpat?
  • Kalaallit Nunaanni ilinniartitaaneq pillugu sunik ilisimasaqarpit?

Qupperneq 9 atuartut akissutaannut atorneqassaaq. Atuartut akissutitik qanoq ilusilersussanerlugit namminneq aalajangissavaat. Book Creatorimi periarfissat aakua:

  • assassorlutik ilisserummik/titartakkamik sanasinnaapput ikkullugulu.
  • Kalaallit Nunaat pillugu Book Creatorimi assinik ujarlersinnaapput ikkullugillu.
    Tamatuma kingorna nammineq ilisimasat aallaavigalugit assit allagartalersorneqarsinnaapput.
  • ilisimasat oqaluttuaralugit tusarnaagassiamik immiussisinnaapput
  • Imaluunniit qulaani siunnersuutit assigiinngitsut akulerullugit.

Qupperneq 10-11-mi Kalaallit Nunaata nunap assinga arfinilinnik aappaluttunik nalunaaqutsersorneqarsimasoq ikkunneqarsimavoq. Atuartut nalunaaqutsersuutit Kalaallit Nunaanni illoqarfiit imaluunniit nunaqarfiit sumiiffiinut ilisimasaminnut ikkussussavaat. Nalunaaqutsersorneqartut saneraani allattuiffissani illoqarfiup imaluunniit nunaqarfiup aqqa allassinnaavaat.

Tusarnaagassiamik immiussineq, assinik atugassiamillu ikkussuineq. ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Atuartut maannakkut podcasti Qalerallit illoqarfiat tusarnaassaavaat. Quppernermi 12-mi atuagassiami naatsunnguami podcasti kiisalu atuartut suliamut tunngasumik tusarnaarnermi qanoq sulinissaannut ilitsersuut naatsunnguaq ilisaritinneqarpoq. Podcasti quppernermi 13-mi assiliaq toorlugu aallartissaaq.

Atuartut marlukkaarlutik imaluunniit eqimattannguakkuutaarlutik tusarnaarnissaat innersuutigineqarpoq. Atuartut quppernermi 14-15-mi tusarnaakkaminnut atatillugu suliassaminnik aallartitsinnagit minutsit arlallit atorlugit tusarnaarsimasartik pillugu oqaloqatigiissinnaapput.

Qupperneq 14-15-mi atuartut podcastimi tusarnaakkatit tunngavigalugit imaqarniliussapput. Periutsit assigiinngitsut toqqarlugit suliarisinnaavaat, ataatsimik arlalinnilluunniit toqqaasinnaapput.

  • atuagassialiorlutik allassinnaapput
  • tusarnaagassiamik immiussisinnaapput
  • ilisserummik/titartakkamik sanasinnaapput
  • allarluinnarmik imaqarniliornermut eqqaamassutissiornermullu atatillugu sulinermi sungiusimasaminnik

Tusarnaagassiamik immiussineq, assinik ikkussuineq atugassiamillu ikkussuineq. ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Maannakkut klassissinni ataatsimoorlusi inaarutaasumik eqikkaallusi naggasiissaasi, tassanilu quppernerni 14-mi 15-milu atuartut suliaat eqqartussavasi. 

Ataatsimoorlunilu inaarutaasumik eqikkaalluni nalilineq atuartut namminneq paasissutissaasiviliornissaannut piareersaataassaaq, taamaalillutik podcastimik suliaqarnerminni uterfigisinnaaniassammassuk. 

Qupperneq 16-17-mi oqaatsit pingaarnerit taaguutillu eqqartorsimasasi qanoq isumaqarnersut nassuiassavaat. Atugassiaq, tusarnaagassiaq, assiliaq, titartagaq imaluunnit taakkua akulerullugit atussanerlugu nammineq toqqaasinnaapput. Atuartut suliaat podcastimi suliap nanginnerani atorneqassapput.

Innersuutigaarput atuartut oqaatsinik pingaarnernik taaguutinilluunniit podcastimi tusarsimasaminnik siunnersuuteqarnissaannik qinnuigalugit aallartissasutit. Tamatuma kingorna oqaatsinik pingaarnernik taaguutinillu makuninga, podcastimi qitiusuni suliallu nanginnerani pingaaruteqartunik, ilanngussissaatit.

Taaguutit oqaatsillu pingaarnerit

  • Angakkoq – inuiaqatigiinni kalaallini pissaaneqartorujussuusimavoq, qutsinnerusumi pissaanillit piumasaannik nassuiaasinnaanini pissutigalugu. Angakkoq ukiut arlalippasuit ilinniarnermut atortarsimavai. Ilinniartitsisoq tassagajussimavoq angakkoq utoqqaasaaq pikkorissoq.
    Angakkunngussagaanni immikkut piginnaasaqartariaqarpoq. Anersaat assigiinngitsut toqusimasullu tarngi toorninermi attavigineqarsinnaasariaqarsimapput.

Uani annertunerusumik paasisassarsiorsinnaavutit.

Kalaallit Nunaanni suli angakkoqarnerluni?

  • Uumasoqassuseq – Kangiani uumasoqassuseq Kujataani mikinerusunik aalisagaqarfinnut naleqqiullugu allaaneruvoq. Tassunga pissutaavoq sermimit ilulissat aalarulunnermik inuussutissanik qaamanermut qaffakaatitsisumik, uumasunut iluaqutaasumik, pilersitsisarmata. Uumasut tamarmik inuuniarnerminni alliartornerminnilu inuussutissanik pisariaqartitsipput, Kangianilu inuussutissarpassuaqarpoq.

Avannaani Kujataanilu aalisakkat assigiinngissusaat qanoq takuneqarsinnaava?

  • Qaleralik – tassaavoq issittumi aalisagaq Atlantikup avannarpasinnerusortaaneersoq. Oqaa angisuujuvoq anngajaanillu kiguteqarluni. Angissusaata oqimaassusaatalu annerpaaffigisinnaasai tassaapput 120-130 cm aamma 45-50 kg. 

Qaleralik natermiunut allanut amerlanernut sanilliullugu immap naqqaniinnaq inuuneq ajorpoq. Issittup imartaani 200-nit 2000-nut meterinik itissuliimmiittuuvoq. Qaleralik 700-nit 2000 meterit tikillugit majimit aggustip tungaanut suffisarpoq. Qulingiluanik qulit tikillugit ukioqaleraangami suffisinnaalersarpoq. Qalerallit tukerlaajusut 20 cm-rit pallillugit angissuseqaleraangamik naqqi qalipaatinittarput imaanullu itinerusunut ingerlaarnissaminnut piareertarlutik.

Qaleralik aalisakkanik inuussuteqarpoq, s.i. saarulleeqqat raajallu.

Qaleralik aalisakkanut natermiunut allanut naleqqiullugu qanoq allaassuteqarpa?

  • Ajoqersuiartortitaq – ajoqersuiartortitaq nammineq upperisaminik siammarsaaniarluni ilagiit allat upperisaannit mumisitsiniarnermik suliaqarpoq. Ajoqersuiartortitat upperisanik nalunaajaajartortitsisartunut atatillugu takuneqartarput, taakkulu anguniagaraat ilaagiitik inunnik allanik upperisamut mumisitsinissaat. Poul Egede ajoqersuiartortitaavoq.

Kristumiuussuseq upperisaavoq ajoqersuiartortitsisartoq. Upperisanik allanik ajoqersuiartortitsisartunik ilisimasaqarpisi?

Tusarnaagassasiamik immiussineq, assinik atuagassiamillu ikkussuineq; ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Atuartut ukiut ingerlaneranni Kalaallit Nunaanni nunasiartortarsimanerit maannakkut sammissaavaat.

Qupperneq 18-19-mi atuagassiaq nunasiartornerit sisamat pillugit nassuiaasoq, kiisalu ulup assinga, nunasiartornerit pingajuanni allaaserineqartoq takuneqarsinnaavoq. Atuartut atuagassiaq atuassavaat tassanngaaniillu ilisimasat quppermi 20-21-mi suliassap inaarnissaanut atussavaat.

Quppernermi 20-21-mi atuartut pisimasunik pingaartunik takussutissiamut inuiaat arfineq marluk ikkutissavaat. Napparuteeqqat pisimasunik pingaartunik takussutissiamut ikkunneqarsimasut nunasiartornerup ukioq pisimanerata nalaanut nikisinneqassapput. 

Atuartut suliaminnik naammassippata klassimi ataatsimoorlusi inaarutaasumik eqikkaallussi naggasiissaasi. Tamatuma kingorna nunasiartornerit assigiinngitsut inuit kulturiannik qanoq kalluaasimaneri eqqartussavasi.

Aajuku oqaligiinnermut assersuutit:

  • Inuiaat assigiinngitsut taakku kalaallinut ullumikkumut naleqqiullugu suut piniagaraat?
  • Nunasiartornernit assigiinngitsunit suut sakkut Kalaallit Nunaanni suli atorneqarpat?
  • Nunasiartornernit assigiinngitsunit assartuutit suut ullumikkut suli Kalaallit Nunaanni atorneqarpat?

Atuartut mannakkut qaleralik pillugu sammisaqassapput.

Quppernermi 22-mi Poul Egedep ullorsiutaanit, podcastimi tusarnaarneqarsinnaasumi, issuaaneq takuneqarsinnaavaoq. Kangiani qaleralippassuarnik pisaqarsinnaaneq eqqartorneqarpoq. Qupperneq 23-mi qaleralik pillugu naatsumik ilisarititsineq kiisalu suliassap nassuiarneqarnera takuneqarsinnaavoq. Atuartut qupperneq 22-23 quppernermi 24-25-mi sulilersinnaatik atuassavaat.

Quppernermi 24-25-mi qaleralik pillugu ilisimasanik 12-nik bokseqarpoq.  Taassuma saniatigut ilisimasanut tunngasunik pullartat apeqqutitallit 12-luk takuneqarsinnaapput. Apeqqutinut akissutissarsiornermi internettimi paasisassarsiorsinnaapput. Apeqqutinut akissutit uani aamma takuneqarsinnaapput.

Atuartut apeqqutinut akissutitik tusarnaagassiarissavaat. Ataatsimoorlusi atuartut akissusutaat eqqartussavasi.

Tusarnaagassiamik immiussineq: ilitsersuut 1 uani takuk.

Atuartut angakkup inuiaqatigiinnut pingaaruteqarnera Sassuma Arnaanillu kalaallit oqaluttualiaat sammissavaat.

Quppernermi 26-mi podcasti malillugu angakkup suliassai, Sassuma Arnaananik angakkumillu assiliartalerlugu, eqqartorneqarput. Qupperneq 27-mi Sassuma Arnaanik oqaluttualiaq tusarnaagassiarineqarsimavoq atuartullu suliassinneqarlutik.

Atuartut suliassartik aallartitsinnagit quppernerit arlariit atuassavaat.

Atuartut eqimattannguakkuutaarlutik Sassuma Arnaa pillugu allallutik oqaluttualiussapput, takorluussavaallu inummut oqaluttualiamik siornatigut tusarsimanngisaannartumut oqaluttualiorlutik. Oqaluttualiaq atuaatigalugu immiutissavaat tusarnaagassiarlu qupperneq 29-mut ikkutissavaat. Aamma oqaluttualiartik assiliartalissavaat; assiliartaq qupperneq 28-29-mut ikkunneqassaaq.

Eqimattat tusarnaagassiatik assiliartaallu klassiminni saqqummiutissavaat.

Aajuna isiginnaagassiaq oqaluttualiamut isummassarsiutitut atorneqarsinnaasoq. 

Tusarnaagassiamik immiussineq assinillu ikkussuineq: ilitsersuut 1 aamma 2 uani takuk.

Una suliassaq siunissami aalisarneq pillugu sammisaqarnermut atatillugu aallarniutitut isigineqassaaq. Suliarinissaanut piffissaqanngikkussi qaangiinnarneqarsinnaavoq.

Qupperneq 30-mi suliaq pillugu ilisarisitsineq nassuiaallu takuneqarsinnaavoq. Qupperneq 31-mi Pinngortitaleriffiup nittartagaanut linkeqarpoq, tassanilu Kalaallit Nunaanni aalisarnermut atatillugu isummanik paatitsisut arlallit eqqartorneqarput.

Atuartut quppernermi 30-mi allatap oqaasertai nittartakkamut isertinnatik atuassavaat. Atuartut eqimattannguakkuutaarlutik isummanik paatitsisut oqaatigineqartut oqaluuserissavaat kiisalu illuatungeriit tamarmik sammisamut tunngavilersuinerannut sungiusassapput.

Atuartut suliatik atuaqatiminnut takutissavaat.

Naliliinerup nersualaarinninnermik sinaakkuteqarnissaa isumannaartariaqarpoq. Atuartut isummernissaminnut tapersersorneqartariaqarput: suna pitsaasumik suliarineqarsimava – sunalu pitsaanerusumik suliarineqarsinnaava. 

Uani annertunerusumik isumassarsiorsinnaavutit: Austin’s Butterfly.

Atuartut pingitsooratit sulianik nutaanik sananissaat siunertarineqanngilaq, akerlianilli atuartunit nersualaarinninnerup siunertaata paasineqarnissaa isumaliuutigineqarnissaalu anguniarneqarpoq. Atuartut atuaqatimit nersualaarinninnerisa atorluarnissaat kissaatigigukku, atuartut suliaminnik ingerlatitseqqinnissaannik periarfississinnaavatit. Taamaalillutik imminnut nersualaarinninnerit iluaqutigisinnaavaat suliatillu allanngortillugit.

Kangiata Illorsuanit podcastinik allanik suliaqarusukkuit, taava atuartut Book Creatorimi atuagaat toqqornissaa isumatusaarnerussaaq, taamaalilluni tamatuminnga sammisaqarneq atoqqissinnaaniassammat.

Podcasti Qalerallit illoqarfiat Ilulissani Kangiata Illorsuanit suliarineqarsimavoq.

Podcastimut ilinniartitsinermi ilinniusiaq Lotte Brinkmannimit aamma Daniella Maria Manuelimit, Anholtip Læringsværkstedimi inerisarneqarsimavoq.

Ilinniartitsinermi ilinniusiaq Qalerallit illoqarfiat Creative Commonsip ataani CC:BY tunngavigalugu atorneqarsinnaanera saqqummersinneqarsimavoq.

Ilinniartitsinermi ilinniusiap oqaasertai, suliassartai assitaalu siammarterneqarsinnaapput, assilineqarsinnaapput suliarineqarsinnaallutillu, taamaallaallu suminngaanernera imatut issuarneqarnissaa ‘Qalerallit illoqarfiat by Isfjordscenteret Ilulissat’ kissaatigaarput.

QUPPERNERMIT QUPPERNERMUT ILITSERSUUT – BOOK CREATORIMI ATUAGAQ “ILLOQARFIK QALERALEQARFIK”

Kangiata Illorsuata atuartunut ilisaritinnerani assit sisamat atorneqarput, tassa aasaanerani ukiuuneranilu assilisat, illorsuup saarngi kiisalu Kangiata sermiata saava.

Quppernermi 6-7-mi atugassiaq ataaseq kiisalu isiginnaagassiat pingasut Kangiata Illorsuata pileqqaarneranik takutitsisut takuneqarsinnaapput.

Klassimi oqaloqatigiissutigisinnaavasi:

  • Kangiata Illorsua sunaanersoq.
  • Kangiata Illorsuani suliffeqarfittut suna siunertarineqarnersoq.
  • Kangiata Illorsuata eqqaa qanoq isikkoqarnersoq.
  • Najukkassinni Kalaallit Nunaanilu aasap ukiullu assigiinngissusaat.

Atuartut podcastimi suliaminnik aallartitsinnatik Kalaallit Nunaat pillugu suut ilisimareernerlugit paasisariaqarpaat. Uani podcastimi qaleralik Ilulissanullu pingaaruteqarnera ukkatarineqarpoq, kisianni immaqa podcastit allat ilaannik suliaqarsimavusi imaaluunniit suliaq aallartitsinnagu atorneqarsinnaasunik allatigut ilisimasanik pissarsisimavusi, 

Qupperneq 8-mi Google Maps-inut linkeqarpoq. Tassani nunap assingani Kangiata Illorsua atuartut nammineq misilillugu nassaariniarsinnaavaat.

Aamma misileraallutit podcastimi sumiiffinnik ujaasitissinnaavatit, taamaalillutik sumiiffissiniassammatigit. Sumiiffiit tassaapput:

  • Ilulissat
  • Sermeq Kujalleq
  • Kangia

Aammattaaq quppernermi 8-mi apeqqutit sisamat atuartunut aqqutissiusinnaasut allassimapput. Aajuku suli allat apeqqutissat:

  • Ukiuni qassini Kalaallit Nunaanni inoqarsimasoraasiuk?
  • Ajoqersuiartortitaq Poul Egede nalunngiliuk?
  • Sermersuaq pillugu sunik ilisimasaqarpit?
  • Kalaallit Nunaanni oqaatsit suut atorneqarpat?
  • Kalaallit Nunaanni ilinniartitaaneq pillugu sunik ilisimasaqarpit?

Qupperneq 9 atuartut akissutaannut atorneqassaaq. Atuartut akissutitik qanoq ilusilersussanerlugit namminneq aalajangissavaat. Book Creatorimi periarfissat aakua:

  • assassorlutik ilisserummik/titartakkamik sanasinnaapput ikkullugulu.
  • Kalaallit Nunaat pillugu Book Creatorimi assinik ujarlersinnaapput ikkullugillu.
    Tamatuma kingorna nammineq ilisimasat aallaavigalugit assit allagartalersorneqarsinnaapput.
  • ilisimasat oqaluttuaralugit tusarnaagassiamik immiussisinnaapput
  • Imaluunniit qulaani siunnersuutit assigiinngitsut akulerullugit.

Qupperneq 10-11-mi Kalaallit Nunaata nunap assinga arfinilinnik aappaluttunik nalunaaqutsersorneqarsimasoq ikkunneqarsimavoq. Atuartut nalunaaqutsersuutit Kalaallit Nunaanni illoqarfiit imaluunniit nunaqarfiit sumiiffiinut ilisimasaminnut ikkussussavaat. Nalunaaqutsersorneqartut saneraani allattuiffissani illoqarfiup imaluunniit nunaqarfiup aqqa allassinnaavaat.

Tusarnaagassiamik immiussineq, assinik atugassiamillu ikkussuineq. ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Atuartut maannakkut podcasti Qalerallit illoqarfiat tusarnaassaavaat. Quppernermi 12-mi atuagassiami naatsunnguami podcasti kiisalu atuartut suliamut tunngasumik tusarnaarnermi qanoq sulinissaannut ilitsersuut naatsunnguaq ilisaritinneqarpoq. Podcasti quppernermi 13-mi assiliaq toorlugu aallartissaaq.

Atuartut marlukkaarlutik imaluunniit eqimattannguakkuutaarlutik tusarnaarnissaat innersuutigineqarpoq. Atuartut quppernermi 14-15-mi tusarnaakkaminnut atatillugu suliassaminnik aallartitsinnagit minutsit arlallit atorlugit tusarnaarsimasartik pillugu oqaloqatigiissinnaapput.

Qupperneq 14-15-mi atuartut podcastimi tusarnaakkatit tunngavigalugit imaqarniliussapput. Periutsit assigiinngitsut toqqarlugit suliarisinnaavaat, ataatsimik arlalinnilluunniit toqqaasinnaapput.

  • atuagassialiorlutik allassinnaapput
  • tusarnaagassiamik immiussisinnaapput
  • ilisserummik/titartakkamik sanasinnaapput
  • allarluinnarmik imaqarniliornermut eqqaamassutissiornermullu atatillugu sulinermi sungiusimasaminnik

Tusarnaagassiamik immiussineq, assinik ikkussuineq atugassiamillu ikkussuineq. ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Maannakkut klassissinni ataatsimoorlusi inaarutaasumik eqikkaallusi naggasiissaasi, tassanilu quppernerni 14-mi 15-milu atuartut suliaat eqqartussavasi. 

Ataatsimoorlunilu inaarutaasumik eqikkaalluni nalilineq atuartut namminneq paasissutissaasiviliornissaannut piareersaataassaaq, taamaalillutik podcastimik suliaqarnerminni uterfigisinnaaniassammassuk. 

Qupperneq 16-17-mi oqaatsit pingaarnerit taaguutillu eqqartorsimasasi qanoq isumaqarnersut nassuiassavaat. Atugassiaq, tusarnaagassiaq, assiliaq, titartagaq imaluunnit taakkua akulerullugit atussanerlugu nammineq toqqaasinnaapput. Atuartut suliaat podcastimi suliap nanginnerani atorneqassapput.

Innersuutigaarput atuartut oqaatsinik pingaarnernik taaguutinilluunniit podcastimi tusarsimasaminnik siunnersuuteqarnissaannik qinnuigalugit aallartissasutit. Tamatuma kingorna oqaatsinik pingaarnernik taaguutinillu makuninga, podcastimi qitiusuni suliallu nanginnerani pingaaruteqartunik, ilanngussissaatit.

Taaguutit oqaatsillu pingaarnerit

  • Angakkoq – inuiaqatigiinni kalaallini pissaaneqartorujussuusimavoq, qutsinnerusumi pissaanillit piumasaannik nassuiaasinnaanini pissutigalugu. Angakkoq ukiut arlalippasuit ilinniarnermut atortarsimavai. Ilinniartitsisoq tassagajussimavoq angakkoq utoqqaasaaq pikkorissoq.
    Angakkunngussagaanni immikkut piginnaasaqartariaqarpoq. Anersaat assigiinngitsut toqusimasullu tarngi toorninermi attavigineqarsinnaasariaqarsimapput.

Uani annertunerusumik paasisassarsiorsinnaavutit.

Kalaallit Nunaanni suli angakkoqarnerluni?

  • Uumasoqassuseq – Kangiani uumasoqassuseq Kujataani mikinerusunik aalisagaqarfinnut naleqqiullugu allaaneruvoq. Tassunga pissutaavoq sermimit ilulissat aalarulunnermik inuussutissanik qaamanermut qaffakaatitsisumik, uumasunut iluaqutaasumik, pilersitsisarmata. Uumasut tamarmik inuuniarnerminni alliartornerminnilu inuussutissanik pisariaqartitsipput, Kangianilu inuussutissarpassuaqarpoq.

Avannaani Kujataanilu aalisakkat assigiinngissusaat qanoq takuneqarsinnaava?

  • Qaleralik – tassaavoq issittumi aalisagaq Atlantikup avannarpasinnerusortaaneersoq. Oqaa angisuujuvoq anngajaanillu kiguteqarluni. Angissusaata oqimaassusaatalu annerpaaffigisinnaasai tassaapput 120-130 cm aamma 45-50 kg. 

Qaleralik natermiunut allanut amerlanernut sanilliullugu immap naqqaniinnaq inuuneq ajorpoq. Issittup imartaani 200-nit 2000-nut meterinik itissuliimmiittuuvoq. Qaleralik 700-nit 2000 meterit tikillugit majimit aggustip tungaanut suffisarpoq. Qulingiluanik qulit tikillugit ukioqaleraangami suffisinnaalersarpoq. Qalerallit tukerlaajusut 20 cm-rit pallillugit angissuseqaleraangamik naqqi qalipaatinittarput imaanullu itinerusunut ingerlaarnissaminnut piareertarlutik.

Qaleralik aalisakkanik inuussuteqarpoq, s.i. saarulleeqqat raajallu.

Qaleralik aalisakkanut natermiunut allanut naleqqiullugu qanoq allaassuteqarpa?

  • Ajoqersuiartortitaq – ajoqersuiartortitaq nammineq upperisaminik siammarsaaniarluni ilagiit allat upperisaannit mumisitsiniarnermik suliaqarpoq. Ajoqersuiartortitat upperisanik nalunaajaajartortitsisartunut atatillugu takuneqartarput, taakkulu anguniagaraat ilaagiitik inunnik allanik upperisamut mumisitsinissaat. Poul Egede ajoqersuiartortitaavoq.

Kristumiuussuseq upperisaavoq ajoqersuiartortitsisartoq. Upperisanik allanik ajoqersuiartortitsisartunik ilisimasaqarpisi?

Tusarnaagassasiamik immiussineq, assinik atuagassiamillu ikkussuineq; ilitsersuut 1, 2 aamma 3 uani takuk.

Atuartut ukiut ingerlaneranni Kalaallit Nunaanni nunasiartortarsimanerit maannakkut sammissaavaat.

Qupperneq 18-19-mi atuagassiaq nunasiartornerit sisamat pillugit nassuiaasoq, kiisalu ulup assinga, nunasiartornerit pingajuanni allaaserineqartoq takuneqarsinnaavoq. Atuartut atuagassiaq atuassavaat tassanngaaniillu ilisimasat quppermi 20-21-mi suliassap inaarnissaanut atussavaat.

Quppernermi 20-21-mi atuartut pisimasunik pingaartunik takussutissiamut inuiaat arfineq marluk ikkutissavaat. Napparuteeqqat pisimasunik pingaartunik takussutissiamut ikkunneqarsimasut nunasiartornerup ukioq pisimanerata nalaanut nikisinneqassapput. 

Atuartut suliaminnik naammassippata klassimi ataatsimoorlusi inaarutaasumik eqikkaallussi naggasiissaasi. Tamatuma kingorna nunasiartornerit assigiinngitsut inuit kulturiannik qanoq kalluaasimaneri eqqartussavasi.

Aajuku oqaligiinnermut assersuutit:

  • Inuiaat assigiinngitsut taakku kalaallinut ullumikkumut naleqqiullugu suut piniagaraat?
  • Nunasiartornernit assigiinngitsunit suut sakkut Kalaallit Nunaanni suli atorneqarpat?
  • Nunasiartornernit assigiinngitsunit assartuutit suut ullumikkut suli Kalaallit Nunaanni atorneqarpat?

Atuartut mannakkut qaleralik pillugu sammisaqassapput.

Quppernermi 22-mi Poul Egedep ullorsiutaanit, podcastimi tusarnaarneqarsinnaasumi, issuaaneq takuneqarsinnaavaoq. Kangiani qaleralippassuarnik pisaqarsinnaaneq eqqartorneqarpoq. Qupperneq 23-mi qaleralik pillugu naatsumik ilisarititsineq kiisalu suliassap nassuiarneqarnera takuneqarsinnaavoq. Atuartut qupperneq 22-23 quppernermi 24-25-mi sulilersinnaatik atuassavaat.

Quppernermi 24-25-mi qaleralik pillugu ilisimasanik 12-nik bokseqarpoq.  Taassuma saniatigut ilisimasanut tunngasunik pullartat apeqqutitallit 12-luk takuneqarsinnaapput. Apeqqutinut akissutissarsiornermi internettimi paasisassarsiorsinnaapput. Apeqqutinut akissutit uani aamma takuneqarsinnaapput.

Atuartut apeqqutinut akissutitik tusarnaagassiarissavaat. Ataatsimoorlusi atuartut akissusutaat eqqartussavasi.

Tusarnaagassiamik immiussineq: ilitsersuut 1 uani takuk.

Atuartut angakkup inuiaqatigiinnut pingaaruteqarnera Sassuma Arnaanillu kalaallit oqaluttualiaat sammissavaat.

Quppernermi 26-mi podcasti malillugu angakkup suliassai, Sassuma Arnaananik angakkumillu assiliartalerlugu, eqqartorneqarput. Qupperneq 27-mi Sassuma Arnaanik oqaluttualiaq tusarnaagassiarineqarsimavoq atuartullu suliassinneqarlutik.

Atuartut suliassartik aallartitsinnagit quppernerit arlariit atuassavaat.

Atuartut eqimattannguakkuutaarlutik Sassuma Arnaa pillugu allallutik oqaluttualiussapput, takorluussavaallu inummut oqaluttualiamik siornatigut tusarsimanngisaannartumut oqaluttualiorlutik. Oqaluttualiaq atuaatigalugu immiutissavaat tusarnaagassiarlu qupperneq 29-mut ikkutissavaat. Aamma oqaluttualiartik assiliartalissavaat; assiliartaq qupperneq 28-29-mut ikkunneqassaaq.

Eqimattat tusarnaagassiatik assiliartaallu klassiminni saqqummiutissavaat.

Aajuna isiginnaagassiaq oqaluttualiamut isummassarsiutitut atorneqarsinnaasoq. 

Tusarnaagassiamik immiussineq assinillu ikkussuineq: ilitsersuut 1 aamma 2 uani takuk.

Una suliassaq siunissami aalisarneq pillugu sammisaqarnermut atatillugu aallarniutitut isigineqassaaq. Suliarinissaanut piffissaqanngikkussi qaangiinnarneqarsinnaavoq.

Qupperneq 30-mi suliaq pillugu ilisarisitsineq nassuiaallu takuneqarsinnaavoq. Qupperneq 31-mi Pinngortitaleriffiup nittartagaanut linkeqarpoq, tassanilu Kalaallit Nunaanni aalisarnermut atatillugu isummanik paatitsisut arlallit eqqartorneqarput.

Atuartut quppernermi 30-mi allatap oqaasertai nittartakkamut isertinnatik atuassavaat. Atuartut eqimattannguakkuutaarlutik isummanik paatitsisut oqaatigineqartut oqaluuserissavaat kiisalu illuatungeriit tamarmik sammisamut tunngavilersuinerannut sungiusassapput.

Atuartut suliatik atuaqatiminnut takutissavaat.

Naliliinerup nersualaarinninnermik sinaakkuteqarnissaa isumannaartariaqarpoq. Atuartut isummernissaminnut tapersersorneqartariaqarput: suna pitsaasumik suliarineqarsimava – sunalu pitsaanerusumik suliarineqarsinnaava. 

Uani annertunerusumik isumassarsiorsinnaavutit: Austin’s Butterfly.

Atuartut pingitsooratit sulianik nutaanik sananissaat siunertarineqanngilaq, akerlianilli atuartunit nersualaarinninnerup siunertaata paasineqarnissaa isumaliuutigineqarnissaalu anguniarneqarpoq. Atuartut atuaqatimit nersualaarinninnerisa atorluarnissaat kissaatigigukku, atuartut suliaminnik ingerlatitseqqinnissaannik periarfississinnaavatit. Taamaalillutik imminnut nersualaarinninnerit iluaqutigisinnaavaat suliatillu allanngortillugit.

Kangiata Illorsuanit podcastinik allanik suliaqarusukkuit, taava atuartut Book Creatorimi atuagaat toqqornissaa isumatusaarnerussaaq, taamaalilluni tamatuminnga sammisaqarneq atoqqissinnaaniassammat.

Podcasti Qalerallit illoqarfiat Ilulissani Kangiata Illorsuanit suliarineqarsimavoq.

Podcastimut ilinniartitsinermi ilinniusiaq Lotte Brinkmannimit aamma Daniella Maria Manuelimit, Anholtip Læringsværkstedimi inerisarneqarsimavoq.

Ilinniartitsinermi ilinniusiaq Qalerallit illoqarfiat Creative Commonsip ataani CC:BY tunngavigalugu atorneqarsinnaanera saqqummersinneqarsimavoq.

Ilinniartitsinermi ilinniusiap oqaasertai, suliassartai assitaalu siammarterneqarsinnaapput, assilineqarsinnaapput suliarineqarsinnaallutillu, taamaallaallu suminngaanernera imatut issuarneqarnissaa ‘Qalerallit illoqarfiat by Isfjordscenteret Ilulissat’ kissaatigaarput.

ILULISSANI NAJUGAQARUT OQALUTTUAAT TUSARNAAKKIT

00:00
00:00

Qimmit inaat

00:00
00:00

Kiffaanngissuseq navianartorsiornerlu

00:00
00:00

Sermeq inuunermik tunisisoq

00:00
00:00

Piniartutut inuuneq

00:00
00:00

Illoqarfik qaleraleqarfik

00:00
00:00

Niuerniummi qoorortuuaraq

00:00
00:00

Nunaqarfinni inuuneq

00:00
00:00

Qerititsivinni toqqortaatit

00:00
00:00

Qaamaneq uteqqippoq

OQALUTTUANI PEQATAASUT TAMAASA ANNERTUUMIK QUJAFFIGERUSUPPAGUT

1. William & Niels Petersen 2. Ane Sofie & Flemming Lauritzen, Klaus Nordvig Andersen 3. Malik Niemann 4. Mikkel Petersen 5. Palle Jeremiassen, Mikkel Petersen, Lisa Helene Sap 6. William Petersen, Malik Niemann 7. Ole Dorph 8. Elin Andersen, Vera Mølgaard, Malik Niemann  9. Lisa Helene Sap

Suliniut Nordeap aningaasaateqarfianiit taperneqarpoq Katrine Nylandimillu pilersitaalluni